Ana dili haqqında inşa

                              

                               Mən sənin dilinə dəymirəm, cəllad,

                               Gəl sən də bu ana dilimə dəymə!

                               Sənin də bağın var, gülün var, çəkin,

                               Bağımda əkdiyim gülümə dəymə!

Bu misraların müəllifi vətənini canından çox sevən  böyük şairimiz Süleyman Rüstəmdir.

Süleyman Əliabbas oğlu Rüstəmzadə 1906-cı ildə Bakıda fəhlə ailəsində dünyaya göz açmışdır. Onun qayğısız uşaqlıq illəri səfalı Novxanı bağlarında, mavi Xəzərin sahilində keçmişdir. Babasının sehirli nağılları, xoş söhbətləri, qüssəli mahnıları kiçik yaşlı Süleymanın qəlbində bir aləm yaratmışdır.  Süleyman Rüstəmin ilk həyat məktəbi yoxsullar aləmi idi. Yaşadığı məhəllədə demək olar ki, başdan-başa yoxsullar, fəhlələr məskən salmışdı. Ona görə də onun bütün yaradıcılığı boyu fəhlə əməyinə qiymət, məhəbbət, əməkçi insanlara hədsiz sevgi öz əksini tapmışdı. Süleyman Rüstəmin həyatı çətinliklər və məhrumiyyətlərlə dolu olmuşdur. Lakin buna baxmayaraq o, çox böyük həvəslə yazmış, yaratmış, daim yaradıcılıq axtarışında olmuşdur.

Qədim və zəngin tarixi olan Azərbaycanın ikiyə bölünməsi xalqımızın bədii mədəniyyətinin milli-bəşəri  və dünyəvi dəyərlər əsasında zənginləşməsinə heç də əks-təsir göstərməyib. Ədəbi-tarixi ənənələrə söykənən söz sənətimizdə yüksək mənəvi-əxlaqi dəyərlər, bədii-estetik ideyalar yenə də ədəbiyyatımızın təsvir və təbliğ etdiyi mövzulara çevrildi.

Bu baxımdan Şimali Azərbaycanda yaranan ədəbiyyat  o tay Azərbaycan həyatından bəhs edən əsərlərlə daha da zənginləşmişdir. M.F.Axundzadə, M.Ə.Sabir, C.Məmmədquluzadə, C.Cabbarlı, M.S.Ordubadi, M.İbrahimov, S.Rəhimov və başqalarının yaradıcılığında Cənubi Azərbaycanda yaşayan soydaşlarımızın həyatı, mübarizəsi, həyat tərzi və s. məsələləri əks etdirən müxtəlif  janrlı əsərlər böyük tarixi-ictimai, ədəbi-mədəni və bəşəri əhəmiyyət kəsb edir. Bu baxımdan xalq şairi Süleyman Rüstəmin Cənub mövzulu şeirləri diqqəti cəlb edir. Bu əsərlər sırasında "Təbrizim" şeiri vətənpərvərlik duyğusunun vüsəti, vətəndaşlıq motivlərinin poetik-fəlsəfi ifadə zənginliyi ilə daha kütləviləşmişdir.

Şeirdə qeyd edilir ki, şair Azərbaycanın qədim mədəniyyət ocağı olan Təbrizi şəxsləndirib, ona canlı bir varlıq kimi müraciət edir. Bir qardaş kimi onun bayramına qonaq gəldiyini bildirir. Burada duz-çörək, gül-çiçəklə qarşılanması şairin qəlbini fərəh hissi ilə doldurur. Lakin bu görüş nə qədər fərəhli olsa da, şairin ürəyini açmır. Başı dumanlı Təbrizin halı onu məyus edir. O, ayrı düşmüş qardaş kimi qəmlidir, bu yurdun dərdləri ilə tanış olmaq istəyir. Təbrizin düşdüyü vəziyyət şairin dərdlərini təzələyir, könlündə yeni duyğular baş qaldırır. O, "şairlər yurdu", "saysız qəhrəmanlar" məskəni olduğunu Təbrizə xatırladır, yolunda canını qurban vermiş igidləri yada salıb, onu cəllada baş əyməməyə çağırır. Səttarxanın yolundan dönməmək üçün "dalğalanmağın" və "alovlanmağın" zəruri olduğunu söyləyir. "Söyüdlərin kölgəsində" "babalardan öyüdlər" dinləyənlərin damarlarında coşan qan şairi fərəhləndirir. Şeirdə Təbrizin düşdüyü dözülməz halı vermək üçün şair bədii suallardan, xitablardan məharətlə istifadə edir

Şair bütün şeirlərində təkrar etdiyi kimi, millətinin ikili taleyindən nigaran idi. Süleyman Rüstəm bu birliyə qəlbən inansa da, o birlik gününü şəxsən görəcəyinə şübhəli idi. Böyük şair ötən əsrin 50-ci illərində Cənub şeirlərini toplayıb “İki sahil” kitabında çap etdirdi. fəqət dərin hiss, yüksək ilhamla yazılmış bu şeirlərin bir kitabda toplanması ilə nisgil, intizar, hicran sona çatmadı... Odur ki, şairin həsrəti, qəzəbi, inamı, ümidi sönmədi, yeni-yeni həm kövrək, həm də qılınc kimi kəsərli şeirləri meydana çıxdı. Bu mübariz şeirlər Cənubda çıxan mətbuatda dönə-dönə çap olundu, nəğməyə çevrilib dillərə düşdü. Bu gün də Süleyman Rüstəm Cənubi Azərbaycanın azadlıq carçısı, ustad bir şair kimi xalq tərəfindən sevilə-sevilə oxunmaqdadır. Bunu Süleyman bütün qəlbi ilə hiss edirdi; istər Təbrizdə, istər Bakıda olsun, o, həmişə xalqının qəlbində idi

Süleyman Rüstəm nikbin şair idi. O, xalqının ən böyük dərdi olan Vətənin bir gün birliyini görəcəyinə inanırdı və bu inamını da şeirlərində dönə-dönə tərənnüm edirdi. Ancaq şair onu da yaxşı bilirdi ki, təbiətin əzəli və əbədi qanunları var, onlar tez-gec həyata keçməlidir. Odur ki, təbiətən nikbin, deyib-gülən şair bir gün bu fani dünyada olmayacağını da unutmurdu...